ELEKTRONİK TİCARETTE GELİŞMELER
29 Aralık 2022 tarihli ve 32058 sayılı Resmi Gazete’de Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı Ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) yayınlanmıştır. Bu Yönetmelik kapsamında 7416 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un (“Kanun”) uygulanması için gerekli usul ve esaslar belirlenmiştir. Bu yazımızda Yönetmelik’in incelemesi yapılacaktır ve genel hatlarıyla düzenlemeler açıklanacaktır.
Yükümlülükler
Yönetmelik kapsamında hem elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları (“ETHS”) hem de elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları (“ETAHS”) belli yükümlülükler altında bırakılmıştır.
Bu kapsamda ETAHS ve ETHS’nin bilgi verme ve doğrulama yükümlülükleriyle beraber ETAHS’nin markalarının satışı ve tanıtımıyla ilgili birtakım kısıtlamalar da getirilmiştir.
Ek olarak belirtmek gerekir ki ETAHS’ye, ETHS’nin faaliyetlerinin Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na (“KVKK”) uygunluğunun tespiti için bir raporlama yükümlülüğü getirilmiş olup ETAHS, bu raporda, aykırılığın konusu ve ilgili mevzuatı, bunlara ilişkin tespit yöntemleri ile alınan tedbirlere yer vermelidir.
Üstelik ETAHS’ye verilerin kullanımı noktasında da sınırlama getirilmiştir. Bu sınırlamaya göre ETAHS, ETHS’den elde ettiği verileri yalnızca aracılık hizmetinin geliştirilmesi için değerlendirebilir. ETHS’nin veriye erişim ve veri taşıma talepleri ETAHS tarafından on beş gün içinde ve alıcı bilgileri anonimleştirilerek karşılanır.
Hukuka Aykırı İçerik
Yönetmelik kapsamında ETHS tarafından hukuka aykırı bir içerik sunulduğu takdirde ya da içeriğe konu mal ve hizmette hukuka aykırı unsurlar bulunduğunda ETAHS bu içerikten sorumlu tutulmayacaktır. Bununla beraber, ETAHS hukuka aykırılığı tespit ettiği takdirde bunu en geç 48 saat içerisinde kaldırarak ETHS’ye ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirimde bulunmalıdır.
Haksız Ticari Uygulamalar
Haksız ticari uygulamalarda bulunmak açık bir şekilde yasaklanmıştır. Bu haksız ticari uygulamalar ETAHS’nin ETHS üzerinde onun ticari ilişkilerini bozacak, makul karar verme yetisini kısıtlayacak ve normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari anlaşmaya zorla taraf olmasına neden olacak davranışları olarak tanımlanabilir. Yönetmelik’te her halükarda haksız ticari uygulama olarak nitelendirilecek durumlar sayılsa da bu sayım tahdidi değildir.
Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkı İhlali
Böyle bir durum söz konusu olduğunda izlenecek şikâyet yolu Yönetmelik’te açıklanmıştır. Buna göre şikâyetler ETAHS’ye KEP, dâhili iletişim sistemi veya noter aracılığıyla yapılmalıdır. Şikâyette bulunması gereken hususlar da Yönetmelik’te belirtilmiştir. Bu unsurları içermeyen başvurular işleme alınmayacaktır ve ETAHS başvurucuyu eksiklikler konusunda bilgilendirecektir.
Şikâyet başvurusu gerekli unsurları içeriyorsa ETAHS 48 saat içerisinde şikâyete konu ürünü yayından kaldırır ve ETHS’ye veya hak sahibine durum hakkında bildirimde bulunur. Bu bildirimde şikâyete itiraz yolları da belirtilmelidir. Bu şikâyet ETAHS’ye KEP, dâhili iletişim sistemi veya noter aracılığıyla yapılmalıdır. Şikâyette ürünün başvurucunun fikri ve sınai haklarını ihlal etmediğine yönelik veya ürünün orijinal olduğuna dair belgeler yer almalıdır. Şikâyete itirazlar Yönetmelik’te yazılı unsurları taşımadığı hallerde başvurular işleme alınmayacaktır ve ETAHS başvurucuyu eksiklikler konusunda bilgilendirecektir.
ETAHS itirazın haklı olduğu itiraz eden tarafından sunulan belgelerden açıkça anlaşılıyorsa ETAHS itirazın kendisine ulaştığı tarihten itibaren 24 saat içerisinde ürünü yeniden yayınlar ve ETHS’yi bilgilendirir. ETAHS itirazda sunulan belgeler kapsamında inceleme yapmakla yükümlüdür.
Aracılık Sözleşmesi
ETHAS ve ETHS arasındaki ticari ilişki yazılı olmak koşuluyla elektronik ortamda yapılacak bir aracılık sözleşmesiyle belirlenir. Yönetmelik’te aracılık sözleşmesinin içermesi gereken asgari koşullar belirlenmiş olup orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS tarafından yapılacak aracılık sözleşmesinde bulunması gereken ek unsurlar da düzenlenmiştir.
Aracılık sözleşmesi mal veya hizmetlerin sıralanmasında ya da alıcıya tavsiye edilmesinde kullanılan parametreleri, bu parametrelerin birden fazla olması halindeyse bunlar arasındaki öncelik sıralamasını ve sıralamayı etkilemek amacıyla doğrudan veya dolaylı bir bedel ödenmesi halinde bu durumun sıralama üzerindeki etkilerini içermelidir. Bununla beraber ETAHS arama sonuçlarının manipüle edilmesi yoluyla alıcının aldatılmasına ya da zararına neden olacak algoritmalara veya herhangi bir bilgiye aracılık sözleşmesinde yer vermek zorunda değildir.
Aracılık sözleşmesinde bir değişiklik yapılması halinde bu durum değişikliklerin bildirim tarihinden itibaren en geç 15 günlük sürenin bitiminde uygulamaya konulmalıdır. Bu süre ETAHS tarafından farklı bir sürenin belirlenmediği hallerde geçerlidir.
Bu süre aşağıdaki hallerde 30 gündür:
- ETHS tarafından teknik geliştirme yapılmasını gerektiren haller,
- Komisyon oranlarının ve diğer hizmet bedellerinin artırılması,
- Aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması,
- ETHS’ye yeni cezai şart getirilmesi,
- Hak ve menfaat dengesinin ETHS aleyhine bozulması
Yukarıda yazılı hallerde, Yönetmelik kapsamında ETHS’ye sözleşme değişikliklerinin uygulamaya konulması için kararlaştırılan 30 günlük süre sona ermeden tazminatsız fesih hakkı tanınmıştır.
ETAHS, aracılık hizmetlerinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması noktasında aracılık sözleşmesinde yer alan ölçütlere tabidir. Ek olarak böyle bir durumda ETHS’ye gerekçelerini açık bir şekilde bildirmelidir ve açıklama talep etmelidir. ETHS’ye açıklama sunması için verilecek süre Yönetmelik’te 3 iş günü olarak belirlenmiştir. ETHS’nin açıklamalarının yetersiz olması veya ETHS tarafından açıklama sunulmaması halinde ETAHS, aracılık hizmetini kısıtlayabilir, askıya alabilir veya sonlandırabilir.
Aracılık hizmetleri aşağıdaki hallerde derhal kısıtlanabilir, askıya alınabilir veya sonlandırılabilir:
- Mevzuattan kaynaklanan sebeplerle,
- Kamu düzenini ilgilendiren durumlarda,
- Gecikmesinde sakınca bulunan ya da dolandırıcılık, veri ihlali veya diğer siber güvenlik risklerini içeren durumlarda
Yukarıda yazılı hallerde ETHS’ye derhal bu uygulamanın gerekçesi bildirilmelidir.
Elektronik Ticaret Lisansı
Lisans için gerekli başvurular E- Ticaret Bilgi Platformu (“ETBİS”) üzerinden yapılır. Lisans ücreti Ticaret Bakanlığının (“Bakanlık”) sitesinde ilan edilen hesap numarasına eşin olarak ödenmelidir. Ödemenin yapıldığına dair belge lisans başvurusu ya da yenileme sırasında ETBİS’e yüklenmelidir.
ETAHS’ler bir takvim yılı içindeki net işlem hacmi 10 milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerindeyse faaliyetlerine devam etmek için lisans almak zorundadır. Bununla beraber büyük ölçekli ve çok büyük ölçekli ETAHS’ler de lisans alma yükümlülüğü altındadır.
Öte yandan, orta, büyük ve çok büyük ETHS’ler ise toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret satışlarından elde etmesi halinde lisans almak zorundadır.
Lisans alma ve yenileme başvurusu on beş gün içinde sonuçlandırılır. Lisans başvurusunda bulunan ETAHS ve ETHS bu süre içinde elektronik ticaret faaliyetine devam edebilir. Lisans ücretinin ödendiğine dair belgenin Bakanlığa sunulması halinde başka bir şart aranmaksızın lisans verilir veya yenilenir.
